دکتر امید قبادی، نایب‌رئیس هیئت‌مدیره انجمن اهدای عضو ایرانیان، در حاشیه نمایشگاه رسانه‌های ایران درباره اهمیت اهدای عضو اظهار کرد: بیشترین علت مرگ مغزی تصادفات جاده‌ای است و رایج‌ترین سن مرگ مغزی ۲۰ تا ۴۰ سال است. در جمجمه فردی که دچار مرگ مغزی شده هیچ تحرک طبیعی و واقعی وجود ندارد. از جمله انواع مرگ می‌توان به مرگ مغزی و مرگ قلبی اشاره کرد که احتمال وقوع مرگ مغزی یک در صد و مرگ قلبی ۹۹ درصد است که مرگ قلبی در جامعه آشناست؛ اما مرگ مغزی در بیمارستان رخ می‌دهد و جامعه با آن چندان آشنایی ندارند.

قبادی درباره تاریخچه آغاز اهدای عضو در ایران گفت: از سال ۱۳۶۸ اهدای عضو در ایران آغاز شد. ایران در میان کشورهای آسیایی رتبه یک را در اهدای عضو دارد. تاکنون با رضایت به اهدای عضو ۱۰ هزار خانواده توانسته‌ایم ۷۰ هزار خانواده را نجات دهیم. وقتی که مرگ مغزی شناسایی می‌شود، هماهنگ‌کننده ابتدا معاینه می‌کند تا مرگ مغزی را تشخیص دهد، سپس مناسب‌بودن مورد برای اهدای عضو را تعیین می‌کند، از ارگان‌ها مراقبت می‌کنند، سپس مرگ مغزی را تأیید می‌کنند و پس از طی‌کردن مراحل و شناسایی افراد نیازمند اهدا، این کار انجام می‌شود.

مرگ روزانه تا ۱۰ فرد نیازمند عضو پیوندی در کشور

نایب‌رئیس هیئت‌مدیره انجمن اهدای عضو ایرانیان ضمن اشاره به اینکه روزانه هفت تا ۱۰ فرد نیازمند اهدای عضو در کشور فوت می‌شوند، اظهار کرد: ایران حدود ۸۵ میلیون نفر جمعیت دارد و سالانه ۱۶ هزار نفر در اثر تصادفات جاده‌ای دچار مرگ و میر می‌شوند. بنابراین سالانه پنج تا هشت هزار مرگ مغزی رخ می‌دهد که تعداد قابل اهدا از میان آنها دوهزارو 500 تا چهارهزار نفر است؛ این در حالی است که سالانه فقط هزار عمل اهدای عضو انجام می‌شود و بیماران نیازمند عضو پیوندی در کشور ۲۵ هزار نفر هستند و روزانه هفت تا ۱۰ نفر فرد نیازمند اهدای عضو فوت می‌شوند. بر اساس اطلاعات جهانی علم فقط ۲۰ درصد در نجات جان بیماران نقش دارد؛ یعنی اگر بهترین پزشکان دنیا نیز یک‌جا جمع شوند، فقط ۲۰ درصد تأثیر دارد و تأثیر فرهنگ در این زمینه ۵۰ درصد است و ساختار و تجهیزات نیز ۳۰ درصد تأثیرگذار است.

مرگ مغزی مساوی با مرگ است

قبادی ادامه داد: انجمن اهدای عضو در سال ۹۴ ایجاد شد. ما دو پیام را می‌خواهیم به مردم برسانیم که اولین مورد این است که مرگ مغزی مساوی با مرگ است و دومین مورد مهم داشتن کارت اهدای عضو است. در ایران براساس آمار سال ۹۷ فقط ۲۸ درصد مردم می‌دانند که مرگ مغزی به معنای مرگ است و از شش تا ۹۰ ساعت زمان می‌برد تا افراد به اهدای عضو رضایت دهند و بعد از این ساعت دیگر، اعضا را از دست می‌دهیم. او افزود: داشتن کارت به این دلیل است که در برخی مواقع نیز خانواده‌ها به اهدای عضو رضایت می‌دهند اما می‌گویند نمی‌دانند که فرزندشان رضایت دارد یا نه؛ بنابراین در آن زمان کارت رضایت اهدای عضو فرزندشان را ارائه می‌دهیم و رضایت کامل آنها را به دست می‌آوریم.

نایب‌رئیس هیئت‌مدیره انجمن اهدای عضو ایرانیان ادامه داد: بسیاری از افراد در رسانه‌ها سفیران اهدای عضو هستند؛ بنابراین رسانه در این فرهنگ‌سازی نقش بسیار مهمی دارد.

در ادامه، دکتر کتایون نجفی‌زاده، مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایران نیز با تأکید بر اهمیت اهدای عضو اظهار کرد: ارزش اعضای یک جوان ۱۸ساله مرگ مغزی آن‌قدر بالاست که نمی‌توان برای آن هیچ قیمتی تعیین کرد. اهدای عضو، مرگ مغزی و... مشکل جهانی است. بسیاری از افرادی که کارت اهدای عضو ندارند، حتی به این مسئله فکر نکرده‌اند و اطلاعی از آن ندارند. کیفیت زندگی یک فرد نیازمند به دیالیز بسیار پایین است؛ درحالی‌که فرد مرگ مغزی که می‌تواند عضو خود را هدیه کند و به افزایش کیفیت این فرد کمک کند، بدون اهدا به خاک سپرده می‌شود و سالانه شش هزار عضو سالم انسانی به خاک سپرده می‌شود. در برخی کشورها بر اساس بازدیدهایی که داشتیم، اعضای افرادی که برخی بیماری‌ها مانند هپاتیت در آنها مثبت است را به فردی دیگر پیوند می‌زنند و به آنها دارورسانی می‌کنند تا بیماری فعال نشود؛ اما ما عضو جوان و سالم را به خاک می‌سپاریم. اهدای عضو تنها مشکل ما نیست؛ بلکه مشکل جهان است. در تمام جهان تنها ۱۰ درصد بیمارهایی که نیاز به پیوند اعضا دارند، عضو دریافت می‌کنند و ۹۰ درصد دیگر عضو دریافت نمی‌کنند.

وی افزود: اگر ما از میان سه هزار مرگ مغزی قابل اهدا حتی دوهزار مورد اگر اهدا شوند، مشکل اهدای عضو برطرف می‌شود. در این زمینه مشکل اصلی این است که باور نمی‌کنند مرگ مغزی یعنی مرگ کامل فرد و در این زمینه رسانه‌ها می‌توانند فرهنگ‌سازی کنند.

نجفی‌زاده ادامه داد: در مسئله پیوند کلیه و پیوند کبد آمار بقای بیماران‌مان نسبت به سطح جهانی وضعیت بهتر و آمار بالاتری دارد و در پیوند قلب نیز نسبت به جهان آمار بسیار مناسبی داریم و در مراکز مختلف نسبت به آمار جهانی بالا هستیم. در برخی مواقع یک خبر اشتباه در رسانه‌ها منتشر می‌شود که تأثیر منفی بر آمار اهدای عضو می‌گذارد و در برخی مواقع انتشار یک خبر می‌تواند آمار صدور کارت اهدای عضو را افزایش دهد. به طور مثال در زمان کرونا تصاویری از اجساد کرونایی‌ها صادر شد که اعضای آنها اهدا می‌شود. اما سؤال این است که در کجای دنیا اعضای بیماران کرونایی اهدا می‌شود؟ همین خبر موجب کاهش آمار صدور کارت اهدای عضو در کشور شد. برای همین ما یک اصطلاح داریم که هیچ فرهنگ‌سازی انجام ندهید اما اطلاعات غلط هم منتقل نکنید.

به گفته مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایران، مرگ مغزی به معنای مرگ کامل انسان است و به هیچ عنوان امکان زنده‌شدن دوباره فرد وجود ندارد؛ چراکه در جمجمه فرد مرگ مغزی مایعی ماست‌گونه و متعفن و بدون انسجام است که هیچ شباهتی به مغز ندارد؛ بنابراین امکان زنده‌شدن نیز ندارد اما مردم هیچ اطلاعی از این مسئله ندارند؛ بنابراین این را باور نمی‌کنند و همین مسئله هم پذیرش اهدای عضو را سخت می‌کند.

محمد خدادی، معاون سابق مطبوعات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در حاشیه نمایشگاه رسانه‌های ایران نیز اظهار کرد: ۵۰ درصد اهدای عضو به فرهنگ وابسته است. مشکل اهدای عضو این است که ۲۸ درصد مردم شناختی نسبت به مرگ مغزی ندارد.

رسانه‌ها در این زمینه نقش مهمی دارند همان‌طورکه در زمان کرونا کمک کردند تا مردم به اهمیت استفاده از ماسک پی ببرند و در واقع رسانه‌ها در اغنای اذهان مردم نقش مهمی دارند تا فرهنگ‌سازی شود.

باقر ساروخانی، جامعه‌شناس ارتباطات در ایران نیز در ادامه به اهمیت اهدای عضو اشاره کرد و گفت: جان‌بخشی به فرد دیگر، نهایت انسانیت است که باید سعی کنیم در کشور فرهنگ‌سازی شود و در این زمینه رسانه‌ها و اصحاب رسانه که فن بیان مناسب و تأثیرگذاری بالایی دارند، نقش مهمی دارند.